דער
ערשטער
רעדאַקטאָר
פֿון אויפֿן
שװעל, 1940 – 1942
בן־אַדיר
–
פּסעװדאָנים
פֿון אַבֿרהם
ראָזין
קרוטשע,
װײַסרוסלאַנד
1878 – ניו־יאָרק 1942.
געבוירן
געװאָרן אין 1878
אין קרוטשע,
װײַסרוסלאַנד,
האָט
בן־אַדיר
געשטאַמט
פֿון רבנים;
זײַן מאַמע
איז געװען די
טאָכטער פֿון
דעם קרוטשער
רבֿ. װי אַ
קינד האָט
בן־אַדיר
געלערנט אין
חדר מיטן זײדן
און האָט זיך
דערנאָך, צו
פֿערצן יאָר,
באַקענט מיט
דער השׂכּלה־ליטעראַטור
אויף העברעיִש.
צו זעכצן יאָר
איז ער
געפֿאָרן קײן
אָדעס צו
האַלטן עקזאַמען
װי אַן
עקסטערן און
דאָרטן איז ער
פֿאַרכאַפּט
געװאָרן פֿון
אַלגעמײנע
און ייִדישע
סאָציאַליסטישע
אידײען.
נאָכן ערשטן
ציוניסטישן
קאָנגרעס אין
1897 איז ער אַ
צײַט געװען
אַן
אָנהענגער
פֿון הערצלס פּאָליטישן
ציוניזם און
אַ קעגנער
פֿון אַחד־העמס
גײַסטיקן
ציוניזם. ער
איז אָבער
באַלד
געקומען צום
אויספֿיר אַז
דער ציוניזם
װעט נישט
פֿאַרענטפֿערן
אַלע ייִדישע
פּראָבלעמען
און האָט
פֿאָרמולירט
זײַן פּלאַן
צו שאַפֿן אַ
פּאַרטײ צו זוכן
מיטלען צו
לינדערן די
ייִדישע
פֿאָלקסנויט
דורך
טעריטאָריאַלער
קאָנצענטראַציע.
מיט דרײַ יאָר
שפּעטער איז
זײַן פּראָגראַם
געװאָרן די
באַזע פֿון
דער
סײמיסטישער
(ייִדישע סאָציאַליסטישע
אַרבעטער)
פּאַרטײ.
אין משך
פֿון די יאָרן
האָט
בן־אַדיר
רעדאַקטירט
און אָנטײל
גענומען אין
אַ סך פּובליקאַציעס
אויף רוסיש און
אויף ייִדיש,
צװישן זײ װאָזראָזשדעניע
(אויפֿלעבונג)
פֿון װעלכער
ער איז געװען
רעדאַקטאָר, סער"פּ
(רוסיש) און פֿאָלקס-שטימע,
דאָס נײַע
לעבן (נ"י), די
נײַע צײַט
(קיִעװ), דער
װעג: זשורנאַל
פֿאַר
פֿראַגן פֿון
ייִדישער
עמיגראַציע
און
קאָלאָניזאַציע.
געלעבט האָט
ער אין מינסק,
כאַרקאָװ,
פּאַריז,
קיִעװ,
קאָװנע, תּל־אָבֿיבֿ
און בערלין
ביז 1933. פֿון
בערלין איז ער
װי אײנער פֿון
די
רעדאַקטאָרן
פֿון דער אַלגעמײנע
ענציקלאָפּעדיע,
צוזאַמען מיט
דער
רעדאַקציע,
װידער
אַריבער קײן
פּאַריז. דאָרטן
האָט ער
אונטערן
שאָטן פֿון
דעם װאַקסנדיקן
היטלעריזם
פֿאַרשטאַרקט
זײַן טעריטאָריאָליסטישע
אידעאָלאָגיע.
אין 1935 האָט ער
אין פּאַריז
פֿאַרלײגט
און
אָנגעפֿירט מיט
דער
פֿרײַלאַנד־ליגע
און אין 1940.
נאָכן צוזאַמענברוך
פֿון
פֿראַנקרײַך,
איז ער געקומען
קײן
ניו־יאָרק
װוּ ער האָט
פֿאַרלײגט
און רעדאַקטירט
אויפֿן שװעל,
דער ערשטער
גילגול פֿון
אונדזער
זשורנאַל, אַרויסגעגעבן
פֿון דער
אַמעריקאַנער
פֿרײַלאַנד־ליגע.
ער איז
געשטאָרבן
אין 1942.
זײַנע ביכער
(טײלװײַזע
רשימה):
שטאַרקע
װערטער —
שװאַכע
געדאַנקען.
װילנע, 1906.
אונדזער
שפּראַכן־פּראָבלעם (בראָשור). קיִעװ, 1918.
אין כאַאָס
פֿון לעבן און
דענקען — אַ
זאַמלונג
פֿון
אַרטיקלען.
בערלין, 1925.
ציוניזם,
טעריטאָריאַליזם,
סאָציאַליזם
(בראָשור).
װאַרשע, 1936.
פֿאַרן
געשיכטלעכן
יום-הדין —
דאָס ייִדישע
פֿאָלק צװישן
תּוכחה און
גאולה.
פּאַריז, 1940.
In English:
People and Land: When the Hour of Fate Strikes. New York, Freeland
League, 1941.
The First Editor of Afn Shvel (1940-42)
Ben-Adir (pseudonym of Avrom Rozin)
Krutcha, White Russia 1878 - New York 1942Ben-Adir was born in 1878 in Krutcha, in present-day Belarus. He was
descended from a rabbinical family; his mother was the daughter of the
Krutcher Rabbi. As a child Ben-Adir studied in
kheyder with his
grandfather, and then, at the age of fourteen, he became acquainted
with Enlightenment literature in Hebrew. At age sixteen he travelled
to Odessa to take his exams as an external student and there he became
fascinated by general and Jewish socialist ideas.
After the first Zionist Congress in 1897 he was, for a time, a
supporter of Herzl's political zionism and an opponent of Ahad Ha'am's
spiritual zionism. However, after quickly coming to the conclusion
that zionism could not solve all Jewish problems, he formulated his
plan to create a party to seek measures to alleviate the needs of the
Jewish people through territorial concentration. Three years later his
program became the basis for the Seimist (Jewish Socialist Workers')
party.
Over the course of years Ben-Adir edited and participated in many
publications in both Russian and Yiddish, among them the Russian
collection
Vozrozhdenye (Revival), of which he was the editor,
and the magazine
Ser"p (Socialist Workers' Party), and the
Yiddish
Folks-shtime (Voice of the People),
Dos Naye
Lebn (New Life) (N.Y.),
Di Naye Tsayt (The New Era) (Kiev),
and
Der Veg: Zhurnal far Fragn fun Yidisher Emigratsye un
Kolonizatsye (The Road: Journal for Questions of Jewish
Immigration and Colonization) (Berlin).
Until 1933 he lived in Minsk, Kharkov, Paris, Kiev, Kovno, Tel-Aviv
and Berlin. From Berlin, as one of the editors of the
Algemeyne
Entsiklopedye, he went back to Paris together with the rest of the
editorial board. There, under the shadow of rising Hitlerism, his
territorial ideology grew stronger. In 1935 he founded and directed
the Freeland League and in 1940, after the collapse of France, he came
to New York where he founded and edited
Afn Shvel, the first
incarnation of our magazine, published then by the American Freeland
League. He died in 1942.
HIS PUBLICATIONS INCLUDE:
In Yiddish:
Farn Geshikhtlekhn Yom-hadin - Dos Yidishe Folk tsvishn Toykhekhe
un Geule [On the Historical Day of Judgment: The Jewish People
between Damnation and Redemption]. Paris, 1940.
Tsienizm, Teritorializm, Sotsializm [Zionism, Territorialism,
Socialism] (brochure). Warsaw, 1936.
In Khaos fun Lebn un Denken - a zamlung fun artiklen [In the
Chaos of Life and Thought]. Berlin: Dos Fraye Vort, 1925.
Undzer Shprakhn-problem [Our Languages Problem]
(brochure). Kiev: Kiever farlag, 1918.
Shtarke Verter - Shvakhe Gedanken [Strong Words - Weak
Thoughts]. Vilna: Kamf, 1906.
In English:
On the Historical Day of Judgment: A Jewish People between
Damnation and Redemption. Translation of
Farn Geshikhtlekhn
Yom-hadin - Dos Yidishe Folk tsvishn Toykhekhe un Geule by Gisele
Green, 2005. Limited copies: only at Stanford University Library,
National Yiddish Book Center, YIVO Institute for Jewish Research.
People and Land: When the Hour of Fate Strikes. (Based on
Farn Geshikhtlekhn Yom-hadin - Dos Yidishe Folk tsvishn Toykhekhe
un Geule and greatly abridged.) New York: Freeland League, 1941.